Lễ hội chùa Bái Đính là một trong những lễ hội lớn tại miền Bắc Việt Nam. Đây là lễ hội du xuân dành cho Quý Khách vào dịp đầu năm mới, lễ hội được khai mạc vào ngày mùng 6 tháng giêng và kéo dài đến hết tháng 3 âm lịch hàng năm.
Chùa Bái Đính nằm ở của ngõ phía Tây khu di tích cố đô Hoa Lư, bên quốc lộ 38B, thuộc xã Gia Sinh- Gia Viễn-Ninh Bình, cách thành phố Ninh Bình 15km, là một quần thể chùa khá lớn được biết đến với nhiều kỷ lục châu Á và Việt Nam được xác lập như chùa có tượng Phật bằng đồng dát vàng lớn nhất châu Á, chùa có hành lang La Hán dài nhất châu Á. Chùa có tượng Di lặc bằng đồng lớn nhất Đông Nam Á.
Với ưu thế của một quần thể chùa rộng, gắn với những điển tích hiểm hách của các vị vua trong lịch sử dân tộc như vua Đinh Tiên Hoàng, Quang Trung, Lê Thánh Tông cùng với tín ngưỡng thờ Bà chúa thượng ngàn, thánh Nguyễn… nên lễ hội chùa Bái Đính là nơi thu hút đông đảo khách du lịch đến hành hương mỗi năm.
Lễ hội chùa Bái Đính là một lễ hội xuân, diễn ra từ chiều ngày mùng 1 tết, khai mạc ngày mùng 6 tết và kéo dài đến hết tháng 3, khởi đầu cho những lễ hội hành hương về vùng đất cố đô Hoa Lư tỉnh Ninh Bình. Ngoài thời gian trên trong năm, du khách chỉ có thể vãn cảnh chùa mà không được thăm thú các hoạt động văn hóa của lễ hội.
Lễ hội chùa Bái Đính gồm 2 phần. Phần lễ gồm các nghi thức thắp hương thờ Phật, tưởng nhớ công đức Thánh Nguyễn Minh Không, lễ tế thần Cao Sơn và chầu thánh Mẫu Thượng Ngàn. Lễ hội chùa Bái Đính bắt đầu bằng nghi thức rước kiệu mang bài vị thờ Thần Cao Sơn, Đức Thánh Nguyễn và Bà chúa Thượng Ngàn từ khu chùa cổ ra khu chùa mới để tiến hành phần hội.
Phần hội chùa Bái Đính gồm có các trò chơi dân gian, thăm thú hang động, vãn cảnh chùa, thưởng thức nghệ thuật hát Chèo, Xẩm, Ca trù đất Cố đô. Phần sân khấu hóa thường do Nhà hát Chèo Ninh Bình đảm nhiệm có tái hiện lễ đăng đàn xã tắc của Đinh Tiên Hoàng Đế và lễ tế cờ của Vua Quang Trung trên núi Đính trước giờ xung trận.
Với ưu thế của một quần thể chùa rộng, lễ hội chùa Bái Đính là một lễ hội lớn, thu hút đông du khách tham gia. Do có những điển tích gắn với các vị vua Đinh Tiên Hoàng, Quang Trung, Lê Thánh Tông và tín ngưỡng thờ thánh Nguyễn, thần Cao Sơn, Bà chúa thượng ngàn nên lễ hội chùa Bái Đính vừa có sự sùng bái tự nhiên, vừa thể hiện tín ngưỡng đạo Phật, đạo Mẫu lại có cả Nho giáo.
Không chỉ được biết đến với văn hóa tín ngưỡng đi vào lịch sử dân tộc mà lễ hội chùa Bái Đính được mọi người biết đến là một trong các lễ hội lớn ở Việt Nam bởi vẻ đẹp thiên nhiên hấp dẫn du khách mỗi khi hành hương tới nơi đây. Có thể nói, mỗi lần đặt chân tới chùa Bái Đính là mỗi lần du khách như được bước vào chốn “bồng lai tiên cảnh”. Không chỉ bởi nét đẹp cổ kính của ngôi chùa mà cảnh sắc núi non trùng điệp mỗi khi được mây mù che phủ khiến không gian nơi đây trở nên huyền ảo và hấp dẫn.
